Ludzie.info

Henryk Sienkiewicz

Do jego najznamienitszych powieści należą „Ogniem i mieczem" (1884), „Potop" (1886), „Pan Wołodyjowski" (1888), „Quo vadis" (1896), „Krzyżacy" (1900). Historyczna tematyka jego powieści była lekcją patriotyzmu dla narodu, który utracił własną państwowość.

Nota biograficzna

Henryk Sienkiewicz, pseudonim Litwos, urodził się 5 maja 1846 r. w Woli Okrzejskiej na Podlasiu. Powieściopisarz, nowelista, syn zubożałej rodziny ziemiańskiej o tradycjach patriotycznych (starszy brat Kazimierz brał udział w powstaniu styczniowym). Gimnazjum ukończył w Warszawie, potem studiował na wydziale prawnym oraz filologiczno-historycznym Szkoły Głównej i na Uniwersytecie Rosyjskim w Warszawie, który opuścił w 1871 r. bez egzaminów końcowych.
Debiutował w 1869 r. w „Przeglądzie Tygodniowym", potem pracował w prasie warszawskiej jako reporter i felietonista. Następnie był współwłaścicielem pism „Niwa" i „Słowo". W 1876 r. wyjechał do Ameryki jako korespondent „Gazety Polskiej". Po powrocie do kraju, w 1881 r., ożenił się z Marią Szetkiewiczówną, która w 1885 r. zmarła na gruźlicę. W 1886 r. podjął wyprawę do Konstantynopola, Aten i Rzymu, potem do Hiszpanii i Zanzibaru. Z polskich miejscowości najchętniej przebywał w Zakopanem.

W 1900 r. obchodzono 25-lecie jego twórczości. Pisarz otrzymał w darze narodowym majątek Oblęgorek składający się z 250 ha. ziemi oraz stylowego pałacyku. Akt własności został mu przekazany podczas akademii w warszawskim ratuszu 22 grudnia 1900 r. Wartość nieruchomości wynosiła ok. 70 tys. rubli. Oblęgorek był miejscem letniego wypoczynku pisarza i jego rodziny.

W 1905 r. Henryk Sienkiewicz został uhonorowany literacką Nagrodą Nobla za „wybitne osiągnięcia w dziedzinie eposu" i - jak podkreślił jeden z jurorów - „rzadko spotykany geniusz, który wcielił w siebie ducha narodu". W swoim odczycie laureat powiedział, że choć Polska uważana jest za martwą i pogrzebaną, to jednak dzięki jego nagrodzie dała ona świadectwo swej sile przetrwania i woli zwycięstwa. Sława Sienkiewicza jako reprezentanta narodu polskiego urosła po jego innych wystąpieniach publicznych, m.in. po wystosowaniu listu otwartego do cesarza Wilhelma II w sprawie gwałtów władz zaborczych na Polakach, czy też po zorganizowaniu w 1909 r. międzynarodowej ankiety potępiającej antypolską politykę Berlina.

Z chwilą wybuchu I wojny światowej pisarz wyjechał do Szwajcarii, gdzie był współorganizatorem Szwajcarskiego Komitetu Centralnego Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce.

Henryk Sienkiewicz zmarł 15 listopada 1916 r. w Vevey w Szwajcarii. W 1924 r. jego prochy zostały sprowadzone do kraju i złożone w podziemiach katedry św. Jana w Warszawie.

Sienkiewicz był inicjatorem wielu akcji społecznych, m.in. ufundował stypendium im. Marii Sienkiewiczowej dla chorych na gruźlicę artystów, uczestniczył w organizowaniu sanatorium przeciwgruźliczego dla dzieci w Bystrem, czy kościoła w Zakopanem. Inicjował różne przedsięwzięcia: zbiórkę datków dla powodzian w Galicji, budowę pomnika Adama Mickiewicza w Warszawie i Juliusza Słowackiego w Miłosławiu. Występował publicznie przeciw antypolskim akcjom rządu pruskiego. Był też współorganizatorem Towarzystwa Macierzy Szkolnej, Kasy im. Mianowskiego, Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, prezesem Warszawskiej Kasy Przezorności dla literatów i dziennikarzy. Po śmierci pisarza w Oblęgorku na stałe zamieszkał jego syn Józef Henryk z rodziną. Po II wojnie światowej z majątku pozostawiono Sienkiewiczom jedynie 49 ha. Obecnie w oblęgorskim dworku znajduje się muzeum pisarza, które powstało dzięki darowiźnie jego dzieci, syna Józefa Henryka i córki Jadwigi, przekazanej państwu w 1958 r.

Testament pisarza

W testamencie Henryk Sienkiewicz zapisywał swoim dzieciom do równego podziału kwotę ubezpieczeniową, trzeciej żonie Marii z Babskich kwotę złożoną w Towarzystwie Kredytowym Ziemskim w Warszawie oraz w Banku Krajowym w Krakowie, a także Oblęgorek do chwili, gdy syn pisarza będzie chciał go objąć. W przypadku ponownego zamążpójścia Marii z Babskich Sienkiewiczowej zapisy przechodziły na dzieci. Jeśli któreś z dzieci miałoby przejąć Oblęgorek, dział jego ma zostać
Testament sporządzony przez noblistę powiększony o dziesięć tysięcy rubli. W razie sprzedaży Oblęgorka otrzymane pieniądze miały otrzymać dzieci w równych częściach. W post scriptum Sienkiewicz zapisał, że dochody z posiadanych papierów publicznych i ich lokatę żona ma uzgadniać z dziećmi. Pisarz zastrzegł sobie również, że w wypadku wcześniejszej śmierci jego dzieci całkowity majątek przechodzi na żonę, która ma również wyposażyć dzieci pozostałe po siostrze pisarza Zofii. Resztę ma przeznaczyć na cele publiczne narodowe. Gdyby zaś wychodziła za mąż, po śmierci dzieci, „winna wybrać czterech obywateli polskich patriotów, którzy będą opiekowali się majątkiem i wypłacali Jej (żonie mojej) dożywotnio dochód, po śmierci zaś Jej i opatrzeniu rodziny jak wyżej (po tysiąc rubli dzieciom Zofii na pomoc zasługującym) obrócą cały majątek na cele patryjotyczne polskie".

Twórczość

Nowele:
Humoreski z teki Worszyłły
Stary sługa
Hania
Selim Mirza
Szkice węglem
Komedia z pomyłek
Janko Muzykant
Przez stepy
Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela
Niewola tatarska
Za chlebem
Orso
W krainie złota
Latarnik
Bartek Zwycięzca
Jamioł
Ta trzecia
Sachem
Wspomnienie z Maripozy
Pójdźmy za Nim!
Na jasnym brzegu

Powieści:
Na marne
Trylogia: Ogniem i mieczem, Potop, Pan Wołodyjowski
Bez dogmatu
Rodzina Połanieckich
Quo vadis
Krzyżacy
Na polu chwały
Wiry
W pustyni i w puszczy
Legiony

Inne utwory:
Listy z podróży do Ameryki
Listy z Afryki
Zagłoba swatem