Ludzie.info

Stanisław Lem

Stanisław Lem - pisarz, filozof, futurolog, eseista i satyryk. Urodził się 12 września 1921 r. we Lwowie. Zalicza się do najczęściej tłumaczonych polskich pisarzy. Jego książki zostały przełożone na 41 języków i osiągnęły łączny nakład ponad 27 milionów egzemplarzy.
Rodzicami Stanisława Lema byli Sabina Woller i Samuel Lem. Ojciec pisarza był lwowskim lekarzem, który w czasie I wojny światowej został powołany do służby w armii austro-węgierskiej. Trafił do niewoli rosyjskiej, był więziony w twierdzy w Przemyślu, a następnie w obozie jenieckim w środkowej Azji. Po powrocie do Lwowa rozpoczął asystenturę na Wydziale Medycznym Uniwersytetu Jana Kazimierza i w kolejnych latach został cenionym laryngologiem. W młodości publikował również wiersze i prozę w lwowskiej prasie.

Stanisław Lem był jedynakiem. Dzieciństwo i młodość spędził we Lwowie w zamożnym rodzinnym domu. Rodzice pochodzenia żydowskiego wychowali go w duchu katolickim. Sam Lem deklarował później, że jest ateistą. Jako uczeń uczęszczał do II Gimnazjum im. Karola Szajnochy. Po wybuchu II wojny światowej, w okupowanym przez wojska radzieckie Lwowie, próbował dostać się na Politechnikę Lwowską. Mimo zdanego egzaminu nie został przyjęty na studia ze względu na powiązania ze średnią burżuazją. Dzięki znajomościom ojca udało mu się rozpocząć naukę na Lwowskim Uniwersytecie Medycznym.

Studia medyczne Lema przerwała inwazja Niemiec na Związek Radziecki. Podczas okupacji, wykorzystując fałszywe dokumenty (dzięki którym jego rodzina uniknęła osadzenia w getcie), Lem pracował jako mechanik samochodowy i spawacz w garażach niemieckiej firmy zajmującej się odzyskiem metali. Współpracował z ruchem oporu. Przekazywał wykradzioną ze składów niemieckich amunicję. W 1944 r., po ponownym wkroczeniu do Lwowa Armii Czerwonej, wznowił studia. W 1946 r. wraz z całą rodziną wyjechał do Krakowa (w przeciwnym wypadku musiałby przyjąć obywatelstwo radzieckie). W Krakowie podjął studia medyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po ukończeniu studiów nie przystąpił do egzaminu końcowego (planowanego na rok 1948), aby uniknąć służby jako lekarz wojskowy i otrzymał jedynie dyplom ukończenia studiów.

W latach 1947-1950 pracował jako młodszy asystent w Konwersatorium Naukoznawczym prowadzonym przez doktora Mieczysława Choynowskiego. W 1953 r. ożenił się z Barbarą Leśniak, zaś w 1968 r. urodził im się syn Tomasz.

W roku 1982, po wprowadzeniu w Polsce stanu wojennego, Lem opuścił kraj i przeniósł się najpierw do Berlina Zachodniego, a w roku 1983 do Wiednia. Powrócił do kraju w roku 1988 i zamieszkał w Krakowie.

Pisarz zmarł 27 marca 2006 roku w szpitalu klinicznym Collegium Medicum UJ w Krakowie w wieku 84 lat. Urna z jego prochami została złożona na Cmentarzu Salwatorskim. Nazwiskiem pisarza została nazwana planetoida 3836 Lem.

Twórczość Stanisława Lema

Najsłynniejszą książką Lema jest powieść fantastyczna „Solaris" wydana w 1961 r. nakładem Ministerstwa Obrony Narodowej. Książka ta doczekała się niezliczonej ilości omówień w wielu krajach i językach i należy do ścisłego kanonu gatunku. Pisarzowi udało się w niej stworzyć nie tylko najbardziej oryginalną wizję Innego, jaką zna światowa science fiction, ale też w ciekawy i emocjonujący sposób przedstawić dramat poznania i jego uwikłanie w literaturę.
Sam autor tak wypowiadał się o tej powieści: „Kiedy wprowadziłem Kelvina na stację solaryjską i kazałem mu zobaczyć przestraszonego i pijanego Snauta, sam jeszcze nie wiedziałem, co go przerażało, nie miałem zielonego pojęcia, dlaczego Snaut zląkł się zwyczajnego przybysza. W tym momencie nie wiedziałem, ale wkrótce się miałem dowiedzieć, bo przecież pisałem dalej.
Trudno mi dodawać coś jako komentarz do tej książki. Sądzę, że udało mi się w niej powiedzieć to, co zamierzałem. Ta pozycja wydaje mi się zupełnie przyzwoita. Mogę tylko dodać, że właśnie ona okazała się soczystym żerem dla krytyków. Czytałem jej omówienia tak uczone, że mało co z nich sam rozumiałem. Zaczynając oczywiście od wykładni czysto freudowskiej, przy czym ów amerykański krytyk, anglista, dość paskudnie wpadł, bo wyławiał psychoanalitycznie pewne diagnozy z angielskiego tekstu, nie wiedząc o tym, że w polskim odmienna idiomatyka upoważnień do takiego diagnozowania nie daje".

- „Człowiek z Marsa" (powieść drukowana w odcinkach w czasopiśmie „Nowy Świat Przygód"), 1946;
- „Astronauci", Czytelnik, 1951;
- „Jacht Paradise. Sztuka w czterech aktach" (współautor: Roman Hussarski), Czytelnik, 1951;
- Sezam i inne opowiadania" , Iskry, 1954;
- „Obłok Magellana", Iskry, 1954;
- „Czas nieutracony", Wydawnictwo Literackie, 1955;
- „Dzienniki gwiazdowe", Iskry, 1957;
- „Dialogi" (eseje), Wydawnictwo Literackie, 1957;
- „Eden", Iskry, 1959;
- „Śledztwo", Wyd. MON, 1959;
- „Inwazja z Aldebarana", Wydawnictwo Literackie, 1959;
- „Powrót z gwiazd", Czytelnik, 1961;
- „Solaris", Wyd. MON, 1961;
- „Pamiętnik znaleziony w wannie", Wydawnictwo Literackie, 1961;
- „Księga robotów" (opowiadania), Iskry, 1961;
- „Wejście na orbitę" (eseje), Wydawnictwo Literackie, 1962;
- „Noc księżycowa" (opowiadania i scenariusze telewizyjne), Wydawnictwo Literackie, 1963;
- „Niezwyciężony i inne opowiadania", Wyd. MON, 1964;
- „Bajki robotów", Wydawnictwo Literackie, 1964;
- „Summa technologiae" (eseje), Wydawnictwo Literackie, 1964;
- „Polowanie" (opowiadania), Wydawnictwo Literackie, 1965;
- „Cyberiada" (opowiadania), Wydawnictwo Literackie, 1965;
- „Wysoki zamek", Wyd. MON, 1966;
- „Głos Pana", Czytelnik, 1968;
- „Opowieści o pilocie Pirxie", Wydawnictwo Literackie, 1968;
- „Filozofia przypadku" (eseje), Wydawnictwo Literackie, 1968;
- „Fantastyka i futurologia" (eseje), Wydawnictwo Literackie, 1970;
- „Doskonała próżnia" (apokryfy), Czytelnik, 1971;
- „Bezsenność" (opowiadania), Wydawnictwo Literackie, 1971;
- „Wielkość urojona" (apokryfy), Czytelnik, 1973;
- „Rozprawy i szkice" (eseje), Wydawnictwo Literackie, 1975;
- „Szpital przemienienia", Czytelnik 1975;
- „Katar", Wydawnictwo Literackie, 1976;
- „Maska" (opowiadania i scenariusze telewizyjne), Wydawnictwo Literackie, 1976;
- „Powtórka" (opowiadania i scenariusze radiowe), Iskry, 1976;
- „Golem XIV" (opowiadania), Wydawnictwo Literackie, 1981;
- „Wizja lokalna", Wydawnictwo Literackie, 1982;
- „Prowokacja" (apokryfy), Wydawnictwo Literackie, 1984;
- „Biblioteka XXI wieku" (apokryfy), Wydawnictwo Literackie, 1986;
- „Pokój na Ziemi", Wydawnictwo Literackie, 1987;
- „Fiasko", Wydawnictwo Literackie, 1987;
- „Pożytek ze smoka" (opowiadania), PTWK, 1993;
- „Lube czasy" (felietony), Znak, 1995;
- „Sex Wars" (felietony), Nowa, 1996;
- „Tajemnica chińskiego pokoju" (felietony), Universitas, 1996;
- „Dziury w całym" (felietony), Znak, 1997;
- „Bomba megabitowa" (felietony), Wydawnictwo Literackie, 1999;
- „Okamgnienie" (felietony), Wydawnictwo Literackie, 2000;
- „Przekładaniec" (scenariusze), Wydawnictwo Literackie, 2000;
- „Dyktanda czyli..." Wydawnictwo Literackie, 2001;
- „Listy albo opór materii" (wybór listów), Wydawnictwo Literackie, 2002;
- „Dylematy" (felietony), Wydawnictwo Literackie, 2003;
- „Krótkie zwarcia" (felietony), Wydawnictwo Literackie, 2004;
- „Lata czterdzieste. Dyktanda", Wydawnictwo Literackie, 2005;
- „Rasa drapieżców. Teksty ostatnie", Wydawnictwo Literackie, 2006.